Điều đọng lại sau chuyến đi đã được hội viên CCB – Lê Khánh Châu – Chi hội 11+12 ghi lại:

Đời lính có vô vàn những chuyến đi. Thời chiến, những chuyến đi của người lính là: Ra Bắc, vào Nam; lên rừng, xuống biển; Đi vì “Nước còn giặc còn đi đánh giặc”. Trong thời bình, những chuyến đi của người lính là: Đi tìm hài cốt của đồng đội, “Mùa thu ấy ra đi từ đó không về”. Đi thăm lại chiến trường xưa để mỗi người lính tự tìm lại chính mình. Đi đến các địa danh lịch sử để lắng nghe tâm nguyện của các bậc tiền bối lưu truyền cho hậu thế. Không biết các nhà văn, các nhà ngôn ngữ học gọi đó là gì, nhưng người lính chúng tôi tạm gọi nôm na là “Điều đọng lại sau một chuyến đi”.

Tàu cập bến, một hồi còi tàu rú lên; Tiếng còi là lời chào Côn Đảo quen thuộc, là lời tạm chia tay các đoàn khách cùng đồng hành với mình từ đất liền ra đảo. Những người khách hứng khởi rời tàu bước lên cầu cảng. Tiếng loa phát thanh cất lên nhè nhẹ: “Quý khách đang đi trên cầu tàu 914”. Lúc đầu ai cũng ngỡ ngàng về con số 914, về sau mới biết: Đã có 914 tù nhân chính trị ở trại giam Côn Đảo đã ngã xuống, đã nằm lại khi thi công cầu tàu này. Xương thịt, hài cốt của 914 con người đã làm nền, làm móng cho những trụ cầu tàu khẳng khiu, nhỏ nhoi; Mặt cầu tàu vừa hẹp lại vừa ngoằn ngoèo dài chưa đầy nửa cây số. Quả thật, chiếc cầu tàu 914 này hoàn toàn không giống với bất kỳ một cầu tàu, cầu cảng nào hiện có trên thế gian này. Tâm trạng của số đông người khách từ hứng khởi chuyển sang trầm tư, lặng lẽ đi theo đoàn mình về nhà nghỉ.

Theo người dân ở Côn Đảo, hàng năm cứ vào dịp 30 tháng 4, khách đến Côn Đảo rất đông. Không biết vô tình hay hữu ý mà Ban Tổ chức bố trí cho đoàn cựu chiến binh phường Tương Mai (Hoàng Mai, Hà Nội) viếng nghĩa trang Hàng Dương vào buổi đêm. Theo giờ đã định, chúng tôi quân phục chỉnh tề, có mặt tại Đài Tưởng niệm đúng giờ. Một điều bất ngờ đập vào mắt chúng tôi: Các đoàn đến viếng rất đông; Đông nhưng không lộn xộn, không ồn ào, không chen lấn… Các đoàn vào viếng theo thứ tự, theo sự điều hành của Ban Quản lý. Hương cắm đầy lư hương trước Đài Tưởng niệm; Hương cấm trên gần 2.000 ngôi mộ, không hàng không lối, chỗ thấp chỗ cao, cái ngang cái dọc, có mộ có tên, nhiều mộ không tên. Những người đi cắm hương cố đi xa hơn một chút, sâu hơn một chút để cắm lên các ngôi mộ chưa có hương cắm. Nghĩa trang Hàng Dương nghi ngút khói hương. Có người ví: Nghĩa trang Hàng Dương là một cái lư hương khổng lồ quả thật là không sai. Không gian về đêm trầm mặc, yên ắng đến lạ kỳ, ai cũng cố đi hết các khu, cắm một nén nhang cho dù chỉ đủ hương cắm một vài ngôi mộ. Sau khi viếng phần mộ của cố Tổng bí thư Lê Hồng Phong, nhà chí sĩ yêu nước Nguyễn An Ninh, khách thập phương tập trung rất đông trước phần mộ của Chị Võ Thị Sáu - Người con gái vùng đất đỏ miền Đông. Khách hội tụ đông cũng có cái lý của họ. Tra tấn, cực hình không khuất phục được chị. Trên đường ra pháp trường, chị còn hồn nhiên hái bông hoa cài lên mái tóc xanh của người con gái ở tuổi đẹp nhất, để về sau có một nhà thơ lớn phải thốt lên:

“Chị Sáu ơi ! Bông hoa chị cài trên đầu

 Còn thắm mãi giữa ngàn cây Côn Đảo”.

Đêm càng về khuya, sóng biển nhè nhẹ vỗ bờ. Gió rừng Hàng Dương thoang thoảng làm cho không gian Hàng Dương trở nên yên ắng pha chút linh thiêng. Những người đến Nghĩa trang Hàng Dương về đêm dường như ít nói hơn; Họ như yên lặng để lắng nghe lời thì thầm của gió, của sóng, của những linh hồn đang nằm dưới mộ. Suy nghĩ từ nội tâm của mỗi người có thể không giống nhau, nhưng có một điều chắc chắn rằng: Họ cần nghe, muốn nghe tâm nguyện của những người đã khuất; Họ cần nghe, muốn nghe những lời dặn dò với các thế hệ mai sau của những người ngã xuống, những người nằm lại ở nghĩa trang Hàng Dương này về.

Đến Côn Đảo được “mục sở thị” các phòng giam, các khu biệt giam, các hình thức tra tấn, cực hình đối với tù nhân chính trị của bọn Mỹ - Ngụy. Nếu đi từ Khu biệt giam đến nghĩa trang Hàng Dương, chúng ta dễ nhận ra một điều rằng: Càng bị tra tấn, cực hình, con người càng vươn tới một cuộc sống thanh cao hơn, một tâm hồn cao thượng hơn. Quy luật “Có áp bức thì có đấu tranh”. Họ có thể hi sinh nhưng, phẩm chất của người Cộng sản, tâm hồn của người Cộng sản tạo thành chất xúc tác thúc đẩy sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc ngày càng đơm hoa kết trái. Thực tiễn đã chứng minh rằng: Một Võ Thị Sáu nằm xuống thì có ngàn vạn Võ Thị Sáu khác đứng lên, bước tiếp con đường của chị đang đi; Một bông hoa cài đầu của chị bị vùi dập ở nghĩa trang Hàng Dương thì đã có một rừng hoa, rất nhiều rừng hoa ngát hương khoe sắc, tô thắm thêm vẻ đẹp của non sông đất nước Việt Nam.

Rời Côn Đảo, Đoàn chúng tôi trở về với Cà Mau đất mũi. Cà Mau nơi mũi đất nhô ra biển, có cột cờ như một cột mốc đánh dấu chủ quyền của quốc gia hình chữ S. Cà Mau -Điểm Gặp nhau cuối cùng của hai con đường Hồ Chí Minh huyền thoại ở trên bộ và trên biển. Cà Mau - Nơi ghi lại dấu tích của những con tàu đi và đến. Năm 1954, hơn 1.000 người con của “Thành đồng Tổ quốc” xuống tàu ra Bắc tập kết, đinh ninh lời hẹn hò chỉ hai năm sau gặp lại, vậy mà đằng đẵng đợi chờ gần trọn 20 năm. Vùng đất mũi Cà Mau cũng là nơi che giấu, bảo vệ an toàn cho những chuyến đi của đoàn tàu không số chở vũ khí, đạn dược, thuốc men chi viện cho chiến trường miền Nam. Khi Vũng Rô không còn là điểm đến an toàn. Tất cả đó đập vào con mắt của mọi người, hằn sâu vào tâm trí của mỗi người. Điều sâu lắng hơn cả, đậm tình hơn cả là tình cảm của những con người nơi đây dành cho chúng tôi. Vào dịp kỷ niệm 48 năm ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, một đoàn cựu chiến binh ở trung tâm thành phố Hà Nội đến với bà con đất mũi; Họ coi chúng tôi như những chiến sĩ giải phóng quân đã cùng họ vào sinh ra tử trong những ngày đánh Mỹ; Họ đón chúng tôi tay bắt mặt mừng như đón “Người thân về với người thân”; Họ đón chúng tôi với tình cảm mộc mạc, chân thành, mặc dù họ biết chúng tôi không phải là khách nước ngoài, không phải là nhà đầu tư mang tiền đến rót vào các dự án kinh tế lớn và lại càng không phải là đoàn đến tặng quà từ thiện nhân đạo. Người dân chân thành, mộc mạc nhưng rất quý mến khách, dành cho khách tình cảm yêu thương vì khách là “Bộ đội cụ Hồ”. Bữa cơm chia tay đất Mũi thật xúc động, khách và chủ cùng “dô”, cùng hát, cùng múa không theo một kịch bản nào cả, giai điệu “Về với Cà Mau” ngân mãi trong lòng khách và chủ.

Thời gian chỉ vẻn vẹn bốn ngày, hành trình bằng đường bộ, đường không, đường thủy, đoàn chúng tôi gần như đi trọn chiều dài của đất nước, đi ra tận huyện đảo xa xôi cách đất liền hàng trăm cây số; Được chiêm ngưỡng những cảnh đẹp kỳ vĩ của những vùng miền. Cảm giác chung là vui vẻ, hứng khởi nhưng điều sâu lắng nhất đọng lại trong tâm trí mọi người là tự tìm lại được chính mình, nhận ra được chính mình là người lính Cụ Hồ. Chuyến đi khép lại, mọi người chia tay nhau nhưng trong lòng còn đọng lại, còn ngân mãi bài ca “Vì nhân dân quên mình”; Bài hát quen thuộc thường ngày của lính.

Nguồn tin từ UBND phường Tương Mai

Phạm Thị Thanh Phương