- Tiền đường gồm 5 gian 02 trái xây kiểu tượng hồi bít đốc, mái lợp bằng ngói ri. Chính giữa bờ nóc là hình nước cam lộ có gắn mảnh sành; hai đầu bờ nóc là Makara và hai đấu đinh cuối hai bờ chảy là dấu đinh có đỉnh đắp nụ sen nối với hai cấp ra đấu khác có dạng trụ biển; hai trụ biểu lớn gồm đỉnh trụ là tứ Phượng chụm, ô lồng đèn khắc tứ linh, thân trụ được soi gờ chỉ và khắc chữ hán, đế trụ có dạng cổ bồng; bên trong hệ thống vì kèo liên kết thống nhất kiểu “Thượng giá chiêng chồng rường, hạ chồng rường, cốn bảy hiên”. Các con rường được chạm khắc tinh tế chủ yếu là hình lá lật, vân sóng nước. Các bức cuốn tại hiên tiền đường chạm nổi tứ quý với hình ảnh nổi bật là hoa sen. Tại ngũ cấp dẫn lên tiền đường chùa Lủ ứng với gian giữa là đôi rồng đá có dạng sóng nước, giữa là một phiến đá lớn chạm khắc nổi hình cửa long quần tụ khá sinh động;

     - Nối giữa tiền đường là ba gian thượng điện trên mặt chữ Đinh với các bộ vì kèo tương tự tại tiền đường. Đặc biệt tại đốc hậu, phần tường sau Thượng điện có gắn những chữ hán bằng chất liệu gốm xanh là những điều răn của đạo Phật đến các kiếp đời với tư tưởng hãy sống hướng đến cái thiện loại trừ những cái ác;

     - Bên cạnh những nét nổi bật về kiến trúc, giá trị nghệ thuật của chùa Lủ còn qua hệ thống di vật, chủ yếu là các pho tượng gỗ - là những tác phẩm điêu khắc nghệ thuật có giá trị văn hóa, mang ý nghĩa thiêng liêng, linh hồn của từng nhân vật đã trải qua các cấp độ tu hành khác nhau.

     - Ngôi Tam bảo gồm vị trí cao nhất là ba pho tượng Tam thế ngồi ở tư thế kiết già trên đài sen; tiếp đến là tượng A Di Đà Phật, hai bên là nhị vị bồ tát (Đại thế chí bồ tát và Quan âm bồ tát); hàng thứ ba là tượng Thích ca Niêm hoa, hai bên là tượng A Nan và Ca Diếp trong tư thế đứng; hàng thứ ba là tượng Quan âm Thiên thủ Thiên nhãn tiếp theo là tượng Phạm Thiên, Đế Thích; hàng thứ năm là tòa Thích Ca Cửu Long hai bên thấp hơn là tượng Thổ địa và Giám Trai.

     + Ngoài ra còn có sự hiện diện của tượng Quan Âm Tọa Sơn bên sườn trái và tượng Quan Âm Chuẩn Đề bên sườn phải Thượng điện. Tại tiền đường hai bên lối vào có tượng hai vị Hộ Pháp trong tư thế hai vị võ tướng; ban thờ bên trái thờ tượng Thánh tăng; bên phải thờ tượng Đức Ông cũng tại Tiền đường chùa còn có hai dãy tượng Thập điện Diêm vương trong tư thế ngồi trên nhị cấp;

     Nhìn chung hệ thống tượng tại chùa Lủ được các nghệ nhân chạm khắc công phu, tỉ mỉ, chau chuốt từng chi tiết, diễn tả được thần thái, khí chất của từng nhân vật đã hóa thân thành tượng nổi bật nhất là pho tượng Quan Âm Thiên Thủ Thiên Nhãn trên Phật điện, được tạc trong tư thế ngồi thiền trên đài Sen. Pho tượng được xem như một chuẩn mực, thể hiện sự hài hòa cân đối về tỉ lệ, sự tinh tế và kỹ thuật chạm khắc và sơn son thiếp vàng của các nghệ nhân xưa. Đầu tượng Phật đội mũ Thiên quan, khuôn mặt hiền từ với đôi mắt kép hờ, miệng thoáng nở nụ cười, tai có bầu tròn và chảy dài. Tượng có 8 đôi cánh tay đều cầm pháp giới; một đôi tay kết ấn Chuẩn Đề trước ngực và một đôi tay đặt trên lòng đùi, áo tượng với hai lớp, các nếp rủ mềm mại, cân xứng trên mình. Tượng có niên đại thế kỷ XIX;

     - Ngoài ra tại nhà Tổ chùa còn có tượng Sư tổ Đạt Ma và tượng Tổ chùa. Nhà mẫu là hệ thống tượng Tam tòa Thành mẫu, Ngũ vị tôn Ông, tượng Cậu, tượng cô, tượng Bà và tượng Đức Thánh Trần,... Chùa còn lưu giữ tấm bia đá niên hiệu Dương Đức 03 (1674) ghi việc nhân dân góp tiền của, công sức tu sửa Chùa và hệ thống hoành phi, câu đối cổ trong đó bức hoành phi treo tại nhà Mẫu đề “Ứng hiển thông linh” niên đại Khải Định lập.

     Với hệ thống tượng và kiến trúc đặc sắc, Chùa Lủ không chỉ là một trung tâm văn hóa phục vụ nhu cầu tín ngưỡng tôn giáo nơi cửa Thiền hướng con người ta đến cái Chân - Thiện - Mỹ theo giáo huấn của Phật là “khuyến điều thiện, trừ điều ác” đồng thời là nét đặc trưng tích cực của Phật giáo và người Việt xưa đã nhận thấy và tin theo./.

Quận Hoàng Mai